Tiểu sử Há» Tùng Máºu – Cuộc đời của Há» Tùng Máºu
Mục lục
Há» Tùng Máºu
Há» Tùng Máºu (1896-1951) là má»t nhà hoạt Äá»ng cách mạng và chÃnh khách Viá»t Nam. Ãng từng Äảng viên cá»§a cả Äảng Cá»ng sản Trung Quá»c và Äảng Cá»ng sản Viá»t Nam, thà nh viên Ban Chấp hà nh Trung ương Äảng Cá»ng sản Viá»t Nam, Tá»ng Thanh tra Ban Thanh tra ChÃnh phá»§.
Bạn đang xem: Tiểu sử Há» Tùng Máºu – Cuộc đời của Há» Tùng Máºu
Thân thế
Ãng tên tháºt là Há» Bá Cá»±, sinh ngà y 15 tháng 6 nÄm 1896 tại là ng Quỳnh Äôi, huyá»n Quỳnh Lưu, tá»nh Nghá» An . Cha ông là Há» Bá Kiá»n, má»t chà sÄ© trong phong trà o VÄn Thân, bá» thá»±c dân Pháp bắt giam và bắn chết trong khi vượt ngục tại Lao Bảo.
Thoát ly gia Äình hoạt Äá»ng cách mạng
Chá»u ảnh hưá»ng sâu sắc cá»§a cha, nÄm 1916, ông thoát ly gia Äình, dạy há»c á» hai huyá»n Thanh Chương và Anh SÆ¡n (Nghá» An) mong tìm ÄÆ°á»£c bạn cùng chà hưá»ng.
NÄm 1919, vá»i bà danh Há» Tùng Máºu, ông cùng vá»i Lê Há»ng SÆ¡n, Ngô ChÃnh Há»c, Nguyá» n Thá» TÃch, Äặng Quỳnh Anh, dưá»i sá»± dẫn ÄÆ°á»ng cá»§a Äặng Xuân Thanh, bà máºt xuất dương sang Là o rá»i sang Xiêm . Sau ba tháng á» Trại Cà y á» Bản Äông (tá»nh Phì Chá»t), tháng 7 nÄm 1920, ông cùng Lê Há»ng SÆ¡n ÄÆ°á»£c cụ Äặng Thúc Hứa bá» trà vượt biá»n sang Quảng Châu (Trung Quá»c). Ãng á» trá» nhà cá»§a chà sÄ© Há» Há»c Lãm, má»t há» hà ng gần cá»§a ông (vai chú), há»c tiếng Anh, tiếng Trung Quá»c, rá»i há»c trưá»ng Trung há»c An Äá»nh và trưá»ng Bưu Äiá»n.
NÄm 1923, ông cùng Lê Há»ng SÆ¡n, Lê Há»ng Phong, Phạm Há»ng Thái⦠thà nh láºp nhóm Tâm Tâm Xã, má»t tá» chức thanh niên mang tư tưá»ng phục quá»c, hoạt Äá»ng chÃnh trá» vá»i mục ÄÃch già nh Äá»c láºp cho Viá»t Nam khá»i chế Äá» thá»±c dân Pháp. Tháng 3 nÄm 1924, ông ÄÆ°á»£c Phan Bá»i Châu giao nhiá»m vụ mang tà i liá»u vá» nưá»c tuyên truyá»n và váºn Äá»ng thanh niên xuất dương , nhưng Äến tháng 7 nÄm 1924, ÄÆ°á»£c tin Phạm Há»ng Thái mưu sát Toà n quyá»n Martial Henri Merlin, ông trá» lại Quảng Châu.
Tháng 11 nÄm 1924, Nguyá» n Ãi Quá»c từ Liên Xô vá» Quảng Châu, tiếp xúc vá»i má»t sá» thà nh viên cá»§a Tâm Tâm xã, kết nạp các thà nh viên nà y và o tá» chức Cá»ng sản Äoà n. Trong sá» các thà nh viên nà y có Há» Tùng Máºu và Lê Há»ng SÆ¡n.
Há» Tùng Máºu nhanh chóng trá» thà nh má»t trong những thà nh viên tÃch cá»±c trong viá»c phát triá»n Há»i. Trong quá trình hoạt Äá»ng cách mạng, ông còn sá» dụng má»t sá» bà danh khác như Lương, Ãch, Phan Tái, Há» Má»ng Tá»ng, Há» Quá»c Äá»ng, Há» Tùng Tôn, Ninh Võ, Hà Quá», Yên ChÃnh, Lương Gầy, Lương Tá» Anh.
Tháng 6 nÄm 1925, Nguyá» n Ãi Quá»c thà nh láºp Viá»t Nam Thanh niên Cách mạng Äá»ng chà Há»i trên cÆ¡ sá» Cá»ng sản Äoà n và má» lá»p huấn luyá»n chÃnh trá» cho thanh niên á» trong nưá»c sang. “Ban huấn luyá»n chÃnh trá» Äặc biá»t” cá»§a Há»i Äặt á» ngôi nhà sá» 13 ÄÆ°á»ng VÄn Minh (Quảng Châu). Há» Tùng Máºu và Lê Há»ng SÆ¡n là giảng viên phụ giảng cá»§a Nguyá» n Ãi Quá»c.
Váºn Äá»ng láºp Äảng Cá»ng sản
Tháng 3 nÄm 1926, Nguyá» n Ãi Quá»c giá»i thiá»u ông gia nháºp Äảng Cá»ng sản Trung Quá»c. NÄm 1927, ông bá» chÃnh quyá»n Trung Quá»c Quá»c dân Äảng bắt giam 3 lần, lần lâu nhất bá» giam 5 tháng, nhưng cuá»i cùng ông ÄÆ°á»£c trả lại tá»± do cùng má»t sá» ngưá»i khác. Tháng 8 nÄm 1928, ông lại bá» bắt giam tá»i tháng 11 nÄm 1929. Sau khi ÄÆ°á»£c thả, ông Äến Há»ng Kông. Tại Äây, ông gia nháºp Chi bá» Hải ngoại cá»§a An Nam Cá»ng sản Äảng. CÅ©ng trong thá»i gian nà y, thá»±c dân Pháp Äã cho láºp phiên tòa á» Nghá» An Äá» xá» vắng mặt và kết án tá» hình Há» Tùng Máºu vá»i tá»i danh “váºn Äá»ng láºp Äảng Cá»ng sản, xúi giục ÄÆ°a ngưá»i ra nưá»c ngoà i, mưu Äá» phản loạn”.
Äầu nÄm 1930, Nguyá» n Ãi Quá»c Äến Há»ng Kông, tá» chức Há»i nghá» hợp nhất các tá» chức cá»ng sản Viá»t Nam. Há» Tùng Máºu là má»t trong 7 thà nh viên tham dá»± Há»i nghá» Há»i nghá» ngà y 3 tháng 2 nÄm 1930 tại Cá»u Long (Hương Cảng), do Nguyá» n Ãi Quá»c thay mặt Quá»c tế Cá»ng sản chá»§ trì. Há» Tùng Máºu và Lê Há»ng SÆ¡n tham dá»± Há»i nghá» vá»i tư cách “cán bá» lãnh Äạo á» hải ngoại”, tham gia thà nh láºp Äảng Cá»ng sản Viá»t Nam.
Chụp vá»i chá»§ tá»ch Há» Chà Minh
Giải thoát lãnh tụ Nguyá» n Ãi Quá»c và cuá»c sá»ng lưu Äà y
Ngà y 6 tháng 6 nÄm 1931, nháºn ÄÆ°á»£c tin Nguyá» n Ãi Quá»c bá» cảnh sát Anh bắt tại Hương Cảng, ông cùng Trương Vân LÄ©nh liên há» vá»i Há»i Quá»c tế Cứu tế Äá» nhá» can thiá»p và váºn Äá»ng luáºt sư Francis Henry Loseby bà o chữa buá»c chÃnh quyá»n thá»±c dân Anh phải trả lại tá»± do cho Nguyá» n Ãi Quá»c. Ãng cÅ©ng nhanh chóng liên lạc và báo cáo cho cÆ¡ quan Äông Phương bá» cá»§a Quá»c tế Cá»ng sản và tá» chức Äảng Cá»ng sản Trung Quá»c, nhá» giúp Äỡ giải thoát cho lãnh tụ Nguyá» n Ãi Quá»c.
Nhá» sá»± tÃch cá»±c cá»§a ông, Vụ án Tá»ng VÄn SÆ¡ diá» n ra theo chiá»u hưá»ng có lợi. Tuy nhiên, Äến ngà y 30 tháng 6 nÄm 1931, Há» Tùng Máºu bá» chÃnh quyá»n thá»±c dân Anh bắt giam vá»i lý do hoạt Äá»ng chá»ng nhà cầm quyá»n Há»ng Kông, nhưng vì không Äá»§ chứng cứ buá»c tá»i nên há» trục xuất ông khá»i Hương Cảng, Äá»ng thá»i thông tin cho máºt thám Pháp Äón lõng bắt ông tại Thượng Hải.
Ngà y 26 tháng 6 nÄm 1931, ông bá» máºt thám Pháp bắt giữ ngay khi vừa Äặt chân Äến Thượng Hải. Ãng bá» giải vá» tô giá»i Pháp rá»i bá» ÄÆ°a vá» Viá»t Nam xét xá». Ãng bá» chÃnh quyá»n thá»±c dân Pháp tuyên án tá» hình tại phiên tòa ngà y 6 tháng 12 nÄm 1931 tại Nghá» An, nhưng sau Äó giảm xuá»ng thà nh án chung thân khá» sai.
Ãng trải qua các nhà lao Vinh, Lao Bảo, sau Äó má»i Äến nhà Äà y Kontum. Tại ngục Kontum, ông tham gia sáng láºp “Há»i tao Äà n ngục thất”, lấy thÆ¡ vÄn Äá» nuôi dưỡng chà khà chiến Äấu .
Trong những nÄm sau Äó, ông bá» Äà y qua nhà Äà y Buôn Ma Thuá»t, rá»i ngục Trà Khê. Mãi Äến ngà y 9 tháng 3 nÄm 1945, Nháºt Äảo chÃnh Pháp, ông cùng các Äá»ng chà cá»§a mình vượt ngục Trà Khê, trá» vá» quê nhà tại là ng Quỳnh Äôi, Nghá» An. Bấy giá», ChÃnh phá»§ Trần Trá»ng Kim có má»i ông ra là m cá» vấn, nhưng ông dứt khoát từ chá»i.
Tham gia kháng chiến
Sau khi Cách mạng tháng Tám thà nh công, ông nháºn ÄÆ°á»£c giấy má»i ra Hà Ná»i cá»§a ChÃnh phá»§ Cách mạng lâm thá»i Viá»t Nam Dân chá»§ Cá»ng hòa. Tại Äây, ông gặp lại ngưá»i bạn cÅ© Lê Thiết Hùng vÃ ÄÆ°á»£c Chá»§ tá»ch Há» Chà Minh giao nhiá»m vụ là m ChÃnh á»§y và Khu trưá»ng Khu 4 Äá» chuẩn bá» cho nguy cÆ¡ chiến tranh Äang Äến gần. Ãng giữ chức vụ ChÃnh á»§y Khu 4 từ tháng 10 nÄm 1945 Äến tháng 11 nÄm 1946. Ãng cÅ©ng Äá»ng thá»i là m Giám Äá»c kiêm ChÃnh á»§y Trưá»ng Quân chÃnh Nhượng Bạn, Cẩm Xuyên, Hà TÄ©nh. NÄm 1947, ông ÄÆ°á»£c cá» giữ chức Chá»§ tá»ch Ủy ban Kháng chiến Liên khu IV, Äá»ng thá»i ÄÆ°á»£c bầu là m Ủy viên Thưá»ng vụ Liên khu á»§y.
Ngà y 19 tháng 3 nÄm 1948, Há» Mỹ Xuyên, con trai duy nhất cá»§a ông, trên ÄÆ°á»ng công tác tại Äá»a pháºn Lục Yên, tá»nh Yên Bái, Äã bất ngá» lâm nạn và hy sinh khi tuá»i Äá»i vừa tròn 28. ÄÃch thân Chá»§ tá»ch Há» Chà Minh tá»± tay Äánh máy chữ, gá»i thư chia buá»n tá»i gia Äình ông.
Ngà y 18 tháng 12 nÄm 1949, Chá»§ tá»ch Há» Chà Minh ký Sắc lá»nh thà nh láºp Ban Thanh tra ChÃnh phá»§ và cỠông giữ chức vụ Tá»ng Thanh tra. Äầu nÄm 1950, Há»i Viá»t – Hoa hữu nghá» ÄÆ°á»£c thà nh láºp. Ãng ÄÆ°á»£c bầu là m Há»i trưá»ng Äầu tiên cá»§a Há»i. Tại Äại há»i Äảng lần thứ II và o tháng 2 nÄm 1951, ông ÄÆ°á»£c bầu là Ủy viên dá»± khuyết Ban Chấp hà nh Trung ương Äảng.
Ngà y 23 tháng 7 nÄm 1951, ông hy sinh trên ÄÆ°á»ng Äi và o Liên khu IV công tác, do bá» máy bay Pháp bắn trúng tại Phá» Còng, huyá»n TÄ©nh Gia, tá»nh Thanh Hóa.
Vinh danh
Sau khi ÄÆ°á»£c tin ông hy sinh, Chá»§ tá»ch Há» Chà Minh ký sắc lá»nh truy tặng Huân chương Há» Chà Minh và tá»± tay viết Lá»i Äiếu viếng ông, trong Äó có Äoạn: “Chú Tùng Máºu Æ¡i! Lòng ta rất Äau xót, linh há»n chú biết chÄng? Vá» tình nghÄ©a riêng – tôi vá»i chú là Äá»ng chÃ, lại là thân thiết hÆ¡n anh em ruá»t. Khi hoạt Äá»ng á» Äất khách quê ngưá»i, khi bá» giam á» lao tù Äế quá»c, khi tranh Äấu á» nưá»c nhà ⦠Äã bao phen chúng ta Äá»ng cam cá»ng khá» như tay vá»i chân”. “Mất chú, Äá»ng bà o mất má»t ngưá»i lãnh Äạo táºn tụy, ChÃnh phá»§ mất má»t ngưá»i cán bá» lão luyá»n, Äoà n thá» mất má»t ngưá»i Äá»ng chà trung thà nh và tôi mất má»t ngưá»i anh em chà thiết! Mấy nguá»n thương tiếc! Mấy nguá»n thương tiếc cá»ng và o má»t lòng tôi⦔ .
NÄm 2008, ông ÄÆ°á»£c truy tặng Huân chương Sao Và ng, huân chương cao quý nhất cá»§a nhà nưá»c Viá»t Nam.
Tên ông ÄÆ°á»£c Äặt cho nhiá»u ÄÆ°á»ng phá» và trưá»ng há»c tại Viá»t Nam.
Gia Äình
Ãng láºp gia Äình vá»i bà Nguyá» n Thá» Thảo, nhưng ông bà chá» có má»t ngưá»i con trai duy nhất là Há» Mỹ Xuyên, nguyên tên là Há» Bá Bá»i, sinh nÄm 1920.
Ãng Xuyên hy sinh nÄm 1947, nhưng trưá»c Äó Äã láºp gia Äình vá»i bà Nguyá» n Thá» Chanh và có vá»i nhau 3 ngưá»i con, vá» sau Äá»u trá» thà nh những chÃnh khách cao cấp cá»§a Viá»t Nam lÃ
- Há» Anh DÅ©ng, nguyên Tá»ng giám Äá»c Äà i Truyá»n hình Viá»t Nam
- Há» Ngá»c Hải, nguyên Phó Viá»n trưá»ng Viá»n Khoa há»c Xã há»i Viá»t Nam
- Há» Äức Viá»t, nguyên Ủy viên Bá» ChÃnh trá» khóa X, nguyên Trưá»ng ban Tá» chức Trung ương.
Chú thÃch
- ^ Ká»· niá»m 115 nÄm ngà y sinh Äá»ng chà Há» Tùng Máºu
- ^ aÄâbcdÄÄá»ng chà Há» Tùng Máºu – Má»t trong những ngưá»i cá»ng sản tiá»n bá»i
- ^ aÄâbcHá» Tùng Máºu (1896-1951)
- ^ Äá» nghá» ÄÃnh chÃnh phiên âm tên Luáºt sư Loseby
- ^ Truy tặng Huân chương Sao Và ng cho hai Äá»ng chà Há» Tùng Máºu và Nguyá» n VÄn Lá»c
- ^ Há» Mỹ Xuyên, má»t chiến sÄ© cách mạng, má»t há»n thÆ¡ nghÄ©a khÃ
(Nguá»n: Wikipedia)
Đăng bởi: Trường Tiểu Học Tiên Phương
Chuyên mục: Tiểu sử