Tiểu sử Lê Uy Mục – Cuộc đời của Lê Uy Mục
Mục lục
Lê Uy Mục
Lê Uy Mục (chữ Hán: é»å¨ç©; 5 tháng 5, 1488 â 1 tháng 12, 1509), Äôi khi còn gá»i là Mẫn Lá» công (æå²å ¬), là vá» hoà ng Äế thứ tám của nhà Lê sÆ¡ trong lá»ch sá» Viá»t Nam. Ãng Äược xem là má»t vá» Hoà ng Äế tà n bạo và hoang dâm, ná»i tiếng là má»t bạo chúa, ngÆ°á»i Äá»i gá»i là Quá»· vÆ°Æ¡ng (鬼ç).
Lê Uy Mục không chÄm lo chÃnh sá»±, hằng Äêm Äá»u cùng cung nhân uá»ng rượu, khi say thì giết chết tất cả. Triá»u chÃnh Äá»u rÆ¡i và o tay ngoại thÃch và bá»n hoạn quan, cung Äình Äá»u bá» nhÆ¡ nhuá»c. Ãng má»t tay dần giết hại các Äại thần nhÆ° Äà m VÄn Lá» , Nguyá» n Quang Báºt, chén ép Nguyá» n VÄn Lang khiến ông nà y phải chạy Äi, vì tất cả Äá»u không thuáºn láºp Uy Mục sau khi Hiến Tông qua Äá»i. Äã váºy, ông còn nghi ká» tông thất, giết cả anh em cha chú của mình, từ quần thần Äến thân thuá»c Äá»u lo sợ, cà ng quyết tâm phản loạn.
NÄm 1509, Giản Tu công Lê Oanh, con trai của chú Uy Mục là Kiến vÆ°Æ¡ng Lê Tân, phất cá» ná»i dáºy á» Tây Äô (Thanh Hóa), dẫn binh trà n và o kinh thà nh, phế truất và bắt giam Uy Mục . Cuá»i cùng, Uy Mục uá»ng thuá»c Äá»c tá»± sát, xác ông bá» Äem Äi nhét và o súng thần công Äem bắn tan nát.
Bạn đang xem: Tiểu sử Lê Uy Mục – Cuộc đời của Lê Uy Mục
Thiếu thá»i
Lê Uy Mục có tên húy là Lê Tuấn (é»æ¿¬), còn có tên là Lê Huyên (é»è« ) hay Lê Nghá» (é»èª¼), con trai thứ hai của Lê Hiến Tông, mẹ là Chiêu Nhân Duá» hoà ng háºu Nguyá» n Cáºn, ngÆ°á»i là ng Phù Chẩn, huyá»n Äông Ngà n, Bắc Giang. Ãng còn là anh thứ của vua Lê Túc Tông.
Lê Hiến Tông có sáu ngÆ°á»i con trai: con cả là An vÆ°Æ¡ng Lê Tuân [å®çé»æ´µ] do Mai Quý phi sinh; con thứ 2 tức là Lê Tuấn; con thứ 3 là Lê Thuần do Trang Thuáºn Duá» hoà ng háºu sinh ; con thứ 4 là Thông vÆ°Æ¡ng Lê Dung [éçé»æº¶] do Bùi Quý phi sinh ra; con thứ 5 là Minh vÆ°Æ¡ng Lê Trá» [æçé»æ²»] và cuá»i cùng là TÆ° vÆ°Æ¡ng Lê Dưỡng [æçé»ç].
Chiêu Nhân hoà ng háºu sinh thá»i thân pháºn hèn kém, bá» TrÆ°á»ng Lạc hoà ng háºu xem thÆ°á»ng. Ngà y 5 tháng 5, nÄm Há»ng Äức thứ 19 (1488), giá» Tỵ, bà sinh ra ông rá»i qua Äá»i do bÄng huyết, ông Äược giao cho Nguyá» n KÃnh phi nuôi nấng. KÃnh phi không có con, xem ông nhÆ° con Äẻ và lo lắng hết má»i viá»c.
Äến khi Lê Túc Tông mất, Huy Gia Thái hoà ng thái háºu không chá»u láºp ông lên ngôi, mà muá»n truyá»n ngôi cho ngÆ°á»i trong hoà ng tá»c là Lã Côi vÆ°Æ¡ng. Nguyá» n KÃnh phi cùng Äại thần Nguyá» n Nhữ Vy bà y mÆ°u lừa Thái hoà ng thái háºu ra khá»i thà nh, Äóng cá»a và nhanh chóng sắp xếp má»i có thá» ÄÆ°a Äược ông lên ngôi. Thái hoà ng thái háºu quay vá» không vui, bà cho rằng mẹ ông là ngÆ°á»i thấp hèn, nên ông cÅ©ng sẽ chẳng ra gì, Äiá»u nà y khiến Lê Tuấn oán háºn Thái háºu.
Ngà y 18 tháng 12, nÄm 1504, Lê Tuấn lên ngôi, tá»± xÆ°ng là m Quỳnh Äô Äá»ng chủ (çé½æ´ä¸»), Äặt niên hiá»u là Äoan Khánh (ç«¯æ ¶), Äại xá thiên hạ.
Quá»· vÆ°Æ¡ng
Ngà y 22 tháng 3, nÄm Äoan Khánh thứ nhất (1505), Thái hoà ng thái háºu Äá»t ngá»t qua Äá»i, hÆ°á»ng thá» 65 tuá»i. Uy Mục oán háºn Thái hoà ng thái háºu, cho rằng bà Äã xúc phạm, nhục mạ mẹ ruá»t của mình, nên khi vừa lên ngôi, ngầm sai bá»n thân tÃn giết chết Thái hoà ng thái háºu. Sau, ông ban bá» nghá» chầu 7 ngà y, dâng thụy hiá»u cho bà tá» lòng kÃnh trá»ng.
Ngà y 5 tháng 6, cÅ©ng nÄm ấy, ông giết quan Lá» bá» Thượng thÆ° là Äà m VÄn Lá» và quan Äô ngá»± sá» là Nguyá» n Quang Báºt. Khi Hiến Tông mất, VÄn lá» và Quang Báºt không chá»u láºp ông lên ngôi mà quyết ý láºp Túc Tông, ông cÄm giáºn lắm . Äến Äây, dùng mÆ°u của KhÆ°Æ¡ng Chủng, Nguyá» n Nhữ Vi mà biếm hai ngÆ°á»i là m Thừa tuyên sứ Quảng Nam. Khi há» Äến sông lá»n huyá»n Chân Phúc, ông sai ngÆ°á»i Äuá»i theo bắt phải tá»± tá». Hai ngÆ°á»i khi sắp gieo mình xuá»ng nÆ°á»c, ngâm thÆ¡ quá»c ngữ rá»i má»i mất. Sau Äình thần trong bụng ai cÅ©ng biết là hai ngÆ°á»i chết không Äáng tá»i, can ông, ông Äá» tá»i cho Nhữ Vi rá»i giết y.
Uy Mục còn ra lá»nh cho giết hết những ngÆ°á»i Chiêm bá» bắt là m gia nô trong các Äiá»n trang của các thế gia, công thần. Ãng từ khi lên ngôi, Äêm nà o cÅ©ng cùng vá»i cung nhân uá»ng rượu, rá»i Äến khi say thì giết Äi. Phó sứ thần Trung Quá»c là Hứa Thiên TÃch (許天é«) sang, trông thấy Uy Mục, là m thÆ¡ gá»i Uy Mục là Quá»· vÆ°Æ¡ng (鬼ç):
-
- An nam tứ bách váºn vÆ°u trÆ°á»ng
- Thiên ý như hà giáng quỷ vương?
- (Dá»ch:
- Váºn An Nam còn dà i bá»n trÄm nÄm
- à trá»i sao lại sinh ra vua quá»·?)
Sá»± tà n bạo của Uy Mục Äã gây nên má»t là n sóng bất bình trong dân chúng và trong hà ng ngÅ© quan lại, tông thất. Quyá»n hà nh trong triá»u rÆ¡i và o tay há» ngoại của hoà ng Äế . Bấy giá», uy quyá»n thuá»c vá» há» ngoại, phÃa Äông thì là ng Hoa LÄng (quê của KÃnh phi), phÃa tây thì là ng Nhân Mục (quê của Trần hoà ng háºu), phÃa bắc thì là ng Phù Chẩn (quê của Chiêu Nhân thái háºu) Äá»u chuyên cáºy quyá»n thế, vùi dáºp các quan, kẻ thì vì ý riêng mà giết hại sinh dân, kẻ thì dùng ngón kÃn mà yêu sách tiá»n của, má»i thứ súc váºt, hoa mà u của dân, chúng Äá»u cÆ°á»p Äoạt cả, nhà nà o có Äá» lạ, váºt quý, chúng Äánh dấu chữ và o và Äòi lấy. Muôn dân ta oán mà hoà ng Äế vẫn không chừa, lại mang lòng ngá» vá»±c, Äá» kỵ.
Các quan ngÆ°á»i nà o ngà y trÆ°á»c không láºp mình, thì thÆ°á»ng giết Äi. Lại ngầm sai ná»i nhân Nguyá» n Äình Khoa dò xét cả 26 thân vÆ°Æ¡ng là các chú và anh em của ông. Trong Äó, Kinh vÆ°Æ¡ng Lê Kiá»n là chú Äã chạy trá»n không biết Äi Äâu, chá» có Giản Tu công là con của Kiến vÆ°Æ¡ng Lê Tân, chú ruá»t của hoà ng Äế, thì bá» giam và o ngục nhÆ°ng trá»n thoát Äược. Do váºy, má»i ngÆ°á»i Äá»u cảm thấy nguy Äến thân mình, cà ng nghÄ© Äến viá»c ná»i loạn.
Bá» láºt Äá»
Trong sá» các con của Kiến vÆ°Æ¡ng Lê Tân bá» bắt giam, Giản Tu Công Lê Oanh Äút tiá»n cho ngÆ°á»i canh ngục má»i Äược ra, trá»n vá» Tây Äô (Thanh Hoá), Äược má»t công thần bá» Äuá»i là Nguyá» n VÄn Lang láºp là m minh chủ ná»i dáºy chá»ng lại Uy Mục Äế. LÆ°Æ¡ng Äắc Bằng Äược lá»nh viết há»ch kêu gá»i bá quan, Äại khái là :
| â | Bạo chúa Lê Tuấn, pháºn con thứ hèn kém, là m nhÆ¡ bẩn nghiá»p lá»n, lần lữa má»i gần 5 nÄm mà tá»i ác Äã Äủ muôn khoé. Giết hại ngÆ°á»i cá»t nhục, dìm hãm các thần liêu. Bá»n ngoại thÃch Äược tin dùng mà phÆ°á»ng Äuôi chó ngang ngược là m báºy, ngÆ°á»i cứng cá»i bá» ruá»ng bá» mà kẻ Äầu cá ẩn nấp nẻo xa. Quan tÆ°á»c Äã hết rá»i vẫn thÆ°á»ng trà n không ngá»t, dân chúng Äã [51a] cùng khá»n còn vÆ¡ vét chẳng thôi. Vét thuế khoá từng cân lạng, tiêu tiá»n của nhÆ° Äất bùn, bạo ngược ngang vá»i Tần ChÃnh. Äãi bá» tôi nhÆ° chó ngá»±a, coi dân chúng tá»±a cá» rác ngạo mạn quá cả Nguỵ Oanh. Huá»ng chi lại xây cung thất to, là m vÆ°á»n hoa rá»ng. Xua dân Äi trá»ng cây, giẫm theo vết xe Äá» chất gò Hoa CÆ°Æ¡ng Äá»i Tá»ng; lấp biá»n xây cung Äiá»n, ná»i gót thói u mê xây cung A Phòng nhà Tần. Công trình thá» má»c xây lên rá»i thay Äá»i, thay Äá»i rá»i xây lên, dân Hải DÆ°Æ¡ng, Kinh Bắc má»t má»i, lao Äao; tông thất xa hoa, kiêu cÄng lại ngang ngược, ngang ngược lại kiêu cÄng, cõi tứ tuyên phiên trấn xôn xao, rá»i loạn. CÆ° dân nhức óc, cả nÆ°á»c Äau lòng. | â |
| ââHá»ch | ||
Ngoà i ra, phe Giản Tu công Lê Oanh cÅ©ng có bà i há»ch nhÆ° sau:
| â |
Äoan Khánh là m vua, há» ngoại chuyên quyá»n, Tá» Mô là m phÆ°á»ng ngu hèn nÆ¡i phá» chợ là m rá»i loạn ká»· cÆ°Æ¡ng, Thắng Chủng là hạng trẻ ranh miá»ng còn hÆ¡i sữa Äã tái oai tác phúc. Äến mức Äánh thuá»c Äá»c giết bà ná»i, tà n sát các thân vÆ°Æ¡ng. Theo ý riêng mà giết hại sinh dân, không biết Äâu cho thoả; dùng ngón ngầm Äá» vét vÆ¡ tiá»n của, cà ng mặc sức tham lam. Bá»n biá»n Äã khá»n cùng, muôn dân Äá»u sầu oán. |
â |
| ââHá»ch | ||
Tháng 11 nÄm 1509, Giản Tu công giả xÆ°ng là Cẩm Giang VÆ°Æ¡ng Lê Sùng (é»æ¼´) á» Tây Äô ÄÆ°a quân vá» Äông Kinh (Hà Ná»i).Uy Mục bèn bắt giết Lê Sùng và mẹ của Lê Oanh là Trá»nh Thá» Tuyên. Giản Tu công và o chiếm kinh thà nh bắt Äược và bức Uy Mục tá»± tá» ngà y 1 tháng 12 nÄm 1509.
Giản Tu công Lê Oanh háºn Uy Mục giết hại gia Äình mình, chÆ°a nguôi giáºn, sai ngÆ°á»i dùng súng lá»n, Äá» xác Uy Mục và o miá»ng súng, cho ná» tan hết hà i cá»t, chá» lấy Ãt tro tà n vá» chôn tại An LÄng á» quê mẹ ông tại là ng Phù Chẩn . Lê Uy Mục á» ngôi Äược 4 nÄm, thá» 21 tuá»i. Giản Tu công lên ngôi, tức Lê TÆ°Æ¡ng Dá»±c.
Ban Äầu, Lê TÆ°Æ¡ng Dá»±c giáng ông xuá»ng là m Mẫn Lá» công (æå²å ¬). Sau Chiêu Tông Thần hoà ng Äế lên ngôi má»i Äặt tên thụy cho ông là Uy Mục hoà ng Äế (å¨ç©çå¸).
Gia quyến
- Cha: Lê Hiến Tông Lê Tranh.
- Mẹ:
- Mẹ Äẻ: Chiêu Nhân Duá» hoà ng háºu Nguyá» n thá» (æä»ç¿çåé®æ°), ngÆ°á»i xã Phù Chẩn, huyá»n Äông Ngà n. Vừa sinh ra Uy Mục thì qua Äá»i.
- Mẹ nuôi: KÃnh phi Nguyá» n thá» (æ¬å¦é®æ°), ngÆ°á»i là ng Hoa LÄng, huyá»n Thủy ÄÆ°á»ng. Nuôi nấng Uy Mục Äến khi trÆ°á»ng thà nh và giúp ông Äoạt Äược hoà ng vá», sau dòng há» của bà là m loạn triá»u Äình.
- Háºu cung:
- Trần hoà ng háºu (å¨ç©çåé³æ°), chết nÄm 1509.
- Trần Thá» Trúc (é³æ°ç«¹), em gái Trần hoà ng háºu.
- Phi Lê thá» (å¦é»æ°), ngÆ°á»i xã Sa Lung, châu Minh Linh. Gia Äình mắc tá»i, bá» sung là m nô tỳ. Khi Uy Mục chÆ°a lên ngôi, còn theo há»c thầy, bà cùng há»c vá»i Uy Mục, ông trông thấy rá»i Äem lòng yêu thÆ°Æ¡ng. NÄm 1504, Uy Mục lên ngôi, phong Lê thá» là m Quý phi và Äá»c sủng trong cung. NÄm 1509, Uy Mục Äế bá» giết, bà bỠông VÅ© Tá hầu cưỡng bức trong cung.
Nháºn Äá»nh
Theo sách Há»ng Thuáºn Trá» bình bảo phạm:
- “Äá»i Äoan Khánh, bá»n hoạn quan thá»c và o chÃnh sá»±, kẻ ngoại thÃch mặc sức chuyên quyá»n, pháp lá»nh phiá»n hà , ká»· cÆ°Æ¡ng rá»i loạn, nông tang tiêu tà n mất nghiá»p, phong tục ngà y má»t suy Äá»i, thá»±c rất Äáng thÆ°Æ¡ng tâm. Huá»ng chi, lại tà n sát ngÆ°á»i cá»t nhục, hãm hại kẻ bá» tôi, những viá»c là m nhÆ° váºy thì muá»n không bá» diá»t vong có Äược không?“
Còn sách Há»ng Thuáºn Trung hÆ°ng ký của Nguyá» n Dục cÅ©ng ghi nháºn:
- “Mẫn Lá» công thất Äức, bá»n Chủng, Thắng chuyên quyá»n. Thừa Nghiá»p là thằng nhãi chÄn trâu mà kiêm coi cả phủ Tông nhân; Tá» Mô là Äứa trẻ bán cá lại trông giữ hết quân Túc vá». Tiến dùng bè lÅ© sà i lang, Äua má» rá»ng ÄÆ°á»ng há»i lá». Xây phủ Äá» thì rừng núi các xứ Thái Nguyên, Tuyên Quang không còn cây Äá» lấp nguá»n dục vá»ng, Äòi mắm muá»i thì sông biá»n các vùng Nghá» An, Yên Bang không còn cá mà nhét miá»ng Äói thèm. GÆ°Æ¡m Thái A trá» ngược , Äá» thần khà lung lay , tai dá» sinh luôn, hạ dân ta oán, bá» diá»t vong là Äáng lắm rá»i.”
Tham khảo
- Äại Viá»t Sá» ký Toà n thÆ°
Chú giải
- ^ aÄâbcdÄeêÄại Viá»t sá» ký toà n thÆ°, quyá»n 14
- ^ VÄn Lang cùng há» vá»i Nguyá» n Äức Trung, Äức Trung là cha của Huy Gia thái hoà ng thái háºu, do Äó giữa Uy Mục và VÄn Lang có hiá»m khÃch
- ^ Tức Tông nhân lá»nh phủ Tông nhân Nguyá» n Thừa Nghiá»p và con là Nguyá» n Mô giữ chức chá» huy quân túc vá».
- ^ Thắng tức là Nguyá» n Bá Thắng, Chủng tức là KhÆ°Æ¡ng Chủng, những ngoại thÃch lá»ng quyá»n trong Triá»u Äình.
- ^ Cẩm Giang vương Lê Sùng là con cả của Kiến vương Lê Tân và là anh của Lê Oanh. Xem thêm vỠcác con vua Lê Thánh Tông
- ^ Theo chú thÃch trong Äại Viá»t Sá» ký Toà n thÆ°: “Thái A: là tên má»t thanh gÆ°Æ¡m quý. Trá» ngược gÆ°Æ¡m Thái A nghÄ©a là trao cán gÆ°Æ¡m quý cho ngÆ°á»i khác, chá» viá»c Uy Mục Äế Äá» bá»n ngoại thÃch nắm giữ má»i quyá»n.”
- ^ Theo chú thÃch trong Äại Viá»t Sá» ký Toà n thÆ°: “Äá» thần khÃ: chá» ngai và ng nhà vua.”
Xem thêm
- Nhà Háºu Lê
- Lê Tương Dực
(Nguá»n: Wikipedia)
Đăng bởi: Trường Tiểu Học Tiên Phương
Chuyên mục: Tiểu sử
