Tiểu sử Trần Xuân Hòa – Cuộc đời của Trần Xuân Hòa

Trần Xuân Hòa

Trần Xuân Hòa (? – 1862), là quan nhà Nguyễn trong lịch sá»­ Việt Nam. Năm 1862, ông bị quân Pháp bắt được khi đang cầm quân trấn giữ Định Tường, sau đó ông đã cắn lưỡi mà chết.

Bạn đang xem: Tiểu sử Trần Xuân Hòa – Cuộc đời của Trần Xuân Hòa

Xuất thân

Ông là con Bố Chính sứ Vĩnh Long Trần Tuyên (1801- 1841 ), người Quảng Trị, sinh năm nào không rõ . Ông đỗ Cử nhân năm Tân Sửu (1841), nhưng do bị bệnh phong, nên chỉ làm quan tri phủ (có lẽ là Kiến An hoặc Kiến Tường) một thời gian ngắn. Vì là con quan, lại từng làm tri phủ, nên dân gian còn gọi là Phủ Cậu.

Ứng nghĩa chống Pháp

Khi Pháp đánh Nam Kỳ, ông do tàn tật nên phải nhờ người cõng ra ứng nghÄ©a. Nhà giàu, có thế lá»±c, ông đứng ra chiêu mộ nghÄ©a quân. Ban đầu, nghÄ©a quân của Trần Xuân Hòa được phân công giữ đồn Thuộc Nhiêu (nay thuộc giồng Thuộc Nhiêu, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang). Với sá»± hỗ trợ của nhân dân trong vùng, cùng với nghÄ©a quân, ông đã cho xây dá»±ng dá»±a trên nền của một đồn quân cÅ© có sẵn lÅ©y tre dày bao bọc, xây đắp một đồn mới làm căn cứ chính, gọi là Tân thành Mỹ Quý (nay thuộc ấp Quý Thành, xã Nhị Quý, huyện Cai Lậy, Tiền Giang). Thành Mỹ Quý dài khoảng 130m, ngang 50 – 60m, cách thành 500m là lÅ©y tre dày đặc, kế đến là hệ thống hào sâu 3m, rộng 4 – 5m, dưới hào có cắm chông tre. Tường thành dày 3 – 4m, cao hÆ¡n 3m. Bốn góc thành có bốn pháo đài, trên đó có bốn khẩu thần công hướng ra bốn phía.

Từ căn cứ này, ông đã chỉ huy nghĩa quân, tập kích đồn Cai Lậy do đại úy thủy quân lục chiến Chasseriaux chỉ huy, vào 2 ngày 29 tháng 8 năm 1861 và ngày 15 tháng 9 năm 1861, làm quân Pháp chống đỡ vất vả. Do thành tích này, ông được triều đình phong chức Binh bị quan thứ Vĩnh Tường, sau thưởng thụ hàm Thị độc học sĩ.

Để đàn áp nghĩa quân, đại tá hải quân Desvaux – chính tham biện Mỹ Tho – đã sử dụng nhiều tàu chiến, trong đó có pháo hạm Norsagaray, theo đường sông Rạch Gầm tấn công đồn Thuộc Nhiêu rồi đổ bộ vào Tân thành Mỹ Quý vào ngày 25 tháng 9 năm 1861 . Đồng thời, một cánh quân do Trần Bá Lộc chỉ huy từ Cái Bè đánh xuống, ép nghĩa quân vào giữa vòng vây. Cuối cùng Tân thành bị vỡ. Nghĩa quân rút về Cái Bè, củng cố lực lượng, tiếp tục kháng chiến.

Sau đó nghÄ©a quân của Trần Xuân Hòa liên tiếp tập kích quân Pháp ở khắp nÆ¡i: Cái Thia, Cai Lậy, Cái Bè, Rạch Gầm, Trung LÆ°Æ¡ng, Tân Lý… Bên cạnh đó, quân Phủ Cậu còn phối hợp với nghÄ©a quân của TrÆ°Æ¡ng Định, Võ Duy DÆ°Æ¡ng, Thủ Khoa Huân, Âu DÆ°Æ¡ng Lân… Do liên kết phối hợp của các cánh nghÄ©a quân, nên các chỉ huy quân Pháp vô cùng lo sợ. trong các thủ lÄ©nh nghÄ©a quân, Phủ Cậu là người có học thức, nên được người Pháp nhận định “ông điều binh ra trận rất tài tình và rất lạ”.

Để triệt hạ cánh quân nguy hiểm này, ngày 6 tháng 1 năm 1862, đại tá hải quân Rieuner mang quân đánh căn cứ Mỹ Trang, Bang Lềnh (thuộc Cai Lậy). Trần Xuân Hòa chỉ huy nghĩa quân chống trả mãnh liệt nhưng cuối cùng bị quân Pháp bắt được bắt và giải về Mỹ Tho. Trên đường đi, ông đã cắn lưỡi tự tử để giữ tròn khí tiết.

Di sản

Trong một số tài liệu ít ỏi còn sót lại về Phủ Cậu thì mô tả ông là người “có quyền thế, hùng tâm, tuy mắc phải bệnh phong, ba phần thân thể đều bất toại, song vẫn lo việc nước thật đáng khen, điều binh ra trận rất tài tình và rất lạ“. Sau khi ông tuẫn tiết, các chỉ huy Pháp nhận định “Tưởng rằng tình hình viên quan bị phong nhÆ° vậy làm cho bọn Annam theo ta vững lòng; song xem ra nếu có xá»­ bằng cách khác cÅ©ng vậy thôi, cÅ©ng không làm phe nghịch nao núng. Phủ Cậu không thiếu những người hậu kế và (họ) lại càng đánh phá dữ dội hÆ¡n“.

Cha ông là Bố chính VÄ©nh Long Trần Tuyên chết vì loạn dân năm Thiệu Trị nguyên niên. Sách Quốc triều Chính biên Toát yếu – Quyển V chép lời Tá»± Đức nói về cha con ông “Cha con Trần Tuyên đều có danh thÆ¡m tiết nghÄ©a, rá»±c rỡ sá»­ biên, thá»±c là khó đặng lắm thay“. Vua Tá»± Đức cÅ©ng ban khen ông là “người có tiết nghÄ©a, làm vẻ vang sá»­ sách, khó kiếm được ai nhÆ° thế“. Sau khi ông tuẫn tiết, triều đình phong thưởng hàm Quang Lộc tá»± khanh và sai quan đạo Quảng Trị lập đền thờ .

Phủ Cậu là người có học thức, hiếu nghĩa. Nhà đơn chiếc, đi kháng chiến ông phải đem theo mẹ già. Trong trận thành Mỹ Quý thất thủ, ông may mắn thoát được nhưng không kịp đem theo mẹ già. Để trả thù trận tập kích Cai Lậy, Desvaux đã tàn sát những người trong thành, có cả mẹ của ông.

Leopold Pallu đã mô tả về ông như sau:

Tạm dịch như sau:

Có thể danh từ Phủ Cọp hay Quan Cọp có lẽ để chỉ việc ông hăng hái “từng sáu lần đốc suất các người mộ nghÄ©a phục giết được lính Tây DÆ°Æ¡ng và mã tà“. Hoặc giả, do hình dáng bị phong (cùi) nên ông có hỗn danh nhÆ° thế chăng?

Chú thích

1. ^ Theo bài viết “Sá»± hình thành đất Nam Kỳ lục tỉnh và tỉnh Trà Vinh” của VÄ©nh Trường, thì Bố chánh Trần Tuyên sinh năm 1801, và đã từng thi đỗ Cá»­ nhân. Ông tá»­ trận vào đêm 17 rạng ngày 18 tháng 3 âm lịch năm Tân Sá»­u (1841) tại Ô-Đùng. Sau, người dân đã lập đền thờ tại nÆ¡i ông tá»­ trận. Ngày 25 tháng 7 năm Ất Sá»­u (12 tháng 9 năm 1925), vua Khải Định sắc phong ông làm Thành hoàng làng. Xem: [1].
2. ^ Quốc triều Chính biên toát yếu – Quyển V.
3. ^ Lịch sá»­ cuộc viễn chinh Nam Kỳ năm 1861 – Leopold Pallu, ChÆ°Æ¡ng X
4. ^ Cha ông cũng được triều đình cho phép lập đền thờ.
5. ^ Lịch sá»­ cuộc viễn chinh Nam Kỳ năm 1861 – Leopold Pallu

Tham khảo

• Quốc triều Chính biên Toát yếu – Bản điện tá»­ của nhóm nghiên cứu Sá»­ – Địa Việt Nam
• Lịch sá»­ cuộc viễn chinh Nam Kỳ năm 1861 – Leopold Pallu, bản dịch Hoàng Phong, hiệu đính Thái Nhi, bản điện tá»­ của Vuontaodan.net

(Nguồn: Wikipedia)

Đăng bởi: Trường Tiểu Học Tiên Phương

Chuyên mục: Tiểu sử