Thầy cô xin giới thiệu 50 bài văn Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công hay nhất, chọn lọc giúp học sinh lớp 7 viết các bài tập làm văn hay hơn. Tài liệu gồm có các nội dung chính sau:
Mục lục
- 1 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công
- 2 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 1
- 3 Video Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công
- 4 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 2
- 5 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 3
- 6 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 4
- 7 Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 5
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 1
Ca dao – dân ca là tiếng nói tâm tình của người lao động. Bên cạnh những bài thể hiện đời sống tình cảm phong phú còn có những bài trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ của người nông dân trước công việc của hộ, tiêu biểu là bài sau đây:
Người ta đi cấy lấy công
Bạn đang xem: Top 50 bài Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công hay nhất
Tôi nay đi cây còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm,
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, bể lặng mới yên tâm lòng.
Người nông dân nghĩ sao nói vậy, thật giản dị, mộc mạc, tự nhiên. Nhưng chính điều đó lại tạo nên sự cảm động chân thành, sâu sắc trong lòng người đọc. Nỗi băn khoăn lo lắng của người nông dân quá lớn, như đúc lại thành khối nặng nề đè lên đôi vai gầy của họ, khiến chúng ta không khỏi xót xa, thương cảm.
Ý thơ thật đơn giản: người phụ nữ nông dân đi cấy lúa, chân ngập dưới bùn sâu mà lòng ngổn ngang trăm mối lo toan, trông mong nhiều bề, mong sao mưa thuận gió hòa, mọi sự bình an.
Tục ngữ có câu: Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn. Kể từ khi cắm mạ xuống ruộng cho đến khi mang lúa về nhà, người nông dân phải làm bao nhiêu công việc vất vả, cực nhọc, phải tính toán, trăn trở mọi lẽ. Nhiều khi lúa đã chín vàng đồng, chỉ một trận lũ lụt tràn qua là tay trắng lại hoàn tay trắng.
Trong nghề nông, thường thì công việc cày bừa nặng nhọc dành cho đàn ông, còn việc nhổ mạ, cấy hái dành cho phụ nữ. Cho nên căn cứ vào giọng điệu, có thể cho rằng nhân vật trữ tình đang bày tỏ nỗi niềm trong bài ca dao trên là một phụ nữ hay làm và rất có ý thức về công việc của mình. Trước hết là sự phân biệt rõ ràng giữa mình với những người thợ cấy khác.
Người ta đì cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Đi cấy lấy công là đi cấy thuê cho người khác để lấy tiền công. Cấy ít tiền ít, cấy nhiều tiền nhiều. Xong việc là chẳng ràng buộc trách nhiệm gì với chủ ruộng, có vất vả cũng chỉ là vất vả tấm thân: Bán mặt cho đất, bán lưng cho trời, Đổi bát mồ hôi lấy bát cơm… (Tục ngữ). Còn mình thì đi cấy trên ruộng của nhà mình. Đó là cơ sở để phân biệt giữa người làm thuê với người làm chủ. Và sự trông mong, lo lắng nhiều bề cùng xuất phát từ đây. Người thợ cấy tự hào phân biệt “tôi” khác với “người ta” ở cách tính toán trăn trở, năm liệu bảy lo về công việc mình làm với một ý thức trách nhiệm cao và một vốn hiểu biết khá phong phú, toàn diện.
Hai từ trông và bề ở câu thứ hai thật hàm súc, đa nghĩa và được sử dụng đúng nơi đúng lúc. Trông ở đây vừa có nghĩa quan sát, nhìn ngó, nhận xét, phân tích, vừa có nghĩa là lo lắng, mong đợi, hy vọng. Bề ở đây cũng vậy, vừa chỉ cái hữu hình tồn tại trong không gian có thể nhìn bằng mắt (trời, đất, mây), vừa chỉ cái vô hình có thể trông, nhìn hoặc chiêm nghiệm bằng tâm tưởng (nỗi lo thiên tai niềm vui được mùa..)
Có lẽ không có bài ca dao nào mà từ trông được lặp lại nhiều lần và độc đáo như ở bài này. Toàn bài chỉ có 6 câu mà từ trông được dùng đến 9 lần, mỗi lần mỗi nghĩa cụ thể khác nhau. Do đó, tuy lặp lại nhiều lần nhưng nghe vẫn thấy mới mẻ, sống động, không nhàm chán.
Ở câu đầu: Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề từ trông mang ý nghĩa khái quát gắn liền với từ nhiều bề, gợi lên hình ảnh người nông dân có cách suy nghĩ, nhìn nhận về công việc rất thấu đáo. Đây chính là chủ đề của bài thơ.
Hình ảnh ấy lại được tiếp tục khắc họa rõ nét ở những câu sau. Đặc biệt là ở hai câu giữa bài với 7 từ trông gắn liền với 7 đối tượng cụ thể khác nhau (trời, đất, mây, mưa, nắng, ngày đêm) trong bối cảnh rộng lớn là không gian và thời gian:
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm,
Các từ trông trên đây đều có thể hiểu theo hai hoặc ba lớp nghĩa và mỗi từ có một sắc thái biểu cảm khác nhau.
Nếu như ở câu: Trông trời, trông đất, trông mây, từ “trông” có nghĩa là nhìn, quan sát và theo dõi liên tục những thay đổi của thời tiết với thái độ băn khoăn, lo lắng, thì ở câu dưới: Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm, “trông “còn có nghĩa là mong mỏi. Mong sao mưa thuận gió hòa cho cây lúa tốt tươi, để người vơi bớt nhọc nhằn và chứa chan hy vọng. Đến hai câu cuối thì từ trông hoàn toàn biểu hiện niềm hy vọng, cầu mong tha thiết:
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, bể lặng mới yên tấm lòng.
Chân cứng đá mềm là thành ngữ chỉ ý chí và sức khỏe con người cùng sự an toàn của người lao động, nhất là những người phải xông pha trong công việc gian nan vất vả thường ngày để có niềm vui, niềm tin vào cuộc sống.
Trời êm, bể lặng cũng là một thành ngữ biểu hiện sự thuận hòa của thiên nhiên (thời tiết, khí hậu); cao hơn nữa là sự yên bình trong cuộc sống (xã hội trật tự, an ninh, không có chiến tranh, trộm cướp)…
Càng hiểu rõ nội dung ý nghĩa của từ trông trong bài ca dao này, ta càng khâm phục và đồng cảm với nỗi lo toan vất vả của người thợ cấy nói riêng và của người nông dân nói chung. Từ đó, càng thêm thương thêm quý những giọt mồ hôi ngày ngày họ đổ xuống đồng để làm ra hạt lúa nuôi đời:
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần,
Trong những bài ca dao trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ của người làm ruộng trước công việc của họ, khó tìm thấy một bài vừa giản dị, tự nhiên, vừa hàm súc như bài này.
Video Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công
Video Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 2
Trong ca dao – dân ca, bên cạnh những bài phản ánh tinh thần phong phú còn có những bài trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ của người nông dân trước công việc quen thuộc hằng ngày. Bài ca dao sau đây là một ví dụ tiêu biểu:
Người ta đi cấy lấy công,Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề. Trông trời, trông đất, trông mây,Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm,Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng.
Nghĩ sao nói vậy,giản dị, mộc mạc, tự nhiên nhưng chính những cái đó lại tạo nên sự rung động sâu sắc trong lòng người đọc. Nỗi băn khoăn lo lắng trong công việc của người nông dân quá lớn, như đúc lại thành khối nặng nề đè lên đôi vai gầy của họ, khiến chúng ta không khỏi xót xa, thương cảm.
Nội dung bài ca dao thật đơn giản: người phụ nữ nông dân đi cấy lúa, chân ngập dưới bùn sâu mà lòng ngổn ngang trăm mối lo toan và thầm mong mưa thuận gió hòa để có được một mùa lúa tốt.
Tục ngữ có câu: Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn. Kể từ khi cắm cây mạ xuống ruộng cho đến khi gánh lúa về nhà, người nông dân phải làm bao công việc vất vả, cực nhọc; phải tính toán, trăn trở mọi bề. Nhiều khi lúa chín vàng đồng, chỉ một trận lũ lụt tràn qua là tay trắng lại hoàn tay trắng.
Trong nghề nông, thường thì công việc cày bừa nặng nhọc dành cho đàn ông, còn việc nhổ mạ, cấy hái dành cho phụ nữ. Cho nên căn cứ vào giọng điệu, ta có thể đoán rằng nhân vật trữ tình đang bày tỏ nỗi niềm trong bài ca dao trên là một người phụ nữ hay làm và rất có ý thức về công việc của mình. Trước hết là sự phân biệt rõ ràng giữa việc bản thân đi cấy trên ruộng nhà với những người thợ cấy thuê khác:
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Đi cấy lấy công tức là đi cấy thuê cho chủ ruộng; cấy ít tiền ít, cấy nhiều tiền nhiều. Xong việc là phủi tay, chẳng phải chịu trách nhiệm gì. Có vất vả cũng chỉ là vất vả tấm thân: Bán mặt cho đất, bán lưng cho giời, Đổi bát mồ hôi lấy bát cơm… (Tục ngữ).
Còn tôi thì đi cấy trên ruộng nhà. Đó là cơ sở để phân biệt giữa người làm thuê và người làm chủ. Vì thế mà sự trông mong, lo lắng nhiều bề cũng xuất phát từ đây. Tôi khác với người ta ở sự lo toan trăn trở, năm liệu bảy lo về công việc với một ý thức trách nhiệm cao và vốn hiểu biết khá phong phú, toàn diện.
Hai từ trông và bề ở câu thơ thứ hai thật hàm xúc, đa nghĩa và được sử dụng rất chính xác. Từ trông vừa có nghĩa là quan sát, nhìn ngó, nhận xét, phân tích, vừa có nghĩa là lo lắng, mong đợi, hi vọng. Từ bề cũng vậy, vừa chỉ cái hữu hình tồn tại trong không gian (trời, đất, mây), vừa chỉ cái vô hình như nỗi mong đợi, ao ước hoặc chiêm nghiệm bằng tâm tưởng (nỗi lo thiện tai, niềm vui được mùa… ).
Có lẽ không có bài ca dao nào mà từ trông lại được lặp lại nhiều lần và độc đáo như ở bài này. Toàn bài chỉ có 6 câu mà từ trông được dùng đến 9 lần, mỗi lần một nghĩa khác nhau.
Ở câu thứ hai: Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề, nghĩa của từ trông gắn với nghĩa của từ nhiều bề, gợi lên hình ảnh một phụ nữ nông dân có tầm suy nghĩ, nhìn nhận công việc rất thấu đáo. Hình ảnh ấy sẽ được tiếp tục khắc họa rõ nét ở những câu sau. Đặc biệt là hai câu giữa bài với 7 từ trông gắn liền với 7 đối tượng cụ thể khác nhau (trời, đất, mây, mưa, gió, ngày, đêm) trong bối cảnh rộng lớn của không gian và thời gian:
Trông trời, trông đất, trông mây,
rông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Các từ trông trên đây đều có thể hiểu theo hai hoặc ba lớp nghĩa và mỗi từ mang một sắc thái biểu cảm khác nhau.
Nếu như ở câu: Trông trời, trông đất, trông mây, từ trông có nghĩa là quan sát và theo dõi liên tục sự thay đổi của thời tiết với thái độ băn khoăn, lo lắng, thì ở câu : Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm, từ trông lại có nghĩa là cầu mong. Mong sao mưa thuận gió hòa cho cây lúa tươi tốt, để người vơi bớt nỗi nhọc nhằn và chưa chan hi vọng. Đến hai câu cuối bài thì từ trông rõ ràng mang ý nghĩa là niềm hi vọng, là ước mong tha thiết:
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng.
Chân cứng đá mềm là thành ngữ chỉ sức mạnh và ý chí của con người, nhất là những người phải xông pha những công việc gian nan vất vả, thậm chí hiểm nguy. Trông cho chân cứng đá mềm là mong sao cho bản thân có đủ sức khỏe và nghị lực để vượt qua mọi khó khăn, thử thách, có được niềm vui, niềm tin trong cuộc sống.
Trời yên, biển lặng cũng là thành ngữ biểu hiện sự thuận hòa của thiên nhiên (thời tiết, khí hậu); cao hơn nữa là sự yên bình trong cuộc sống (xã hội trật tự, an ninh, không có chiến tranh, trộm cướp)… Chỉ khi nhiều bề được yên ổn, trôi chảy thì người nông dân mới yên tấm lòng.
Càng hiểu rõ nội dung ý nghĩa của từ trông trong bài ca dao này, ta càng đồng cảm với nỗi lo toan vất vả của người nông dân. Từ đó, càng thêm thương thêm quý những giọt mồ hôi ngày ngày họ đổ xuống đồng để làm ra hạt lúa nuôi đời: Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
Trong những bài ca dao trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ của người nông dân trước công việc, khó tìm thấy bài nào vừa giản dị, tự nhiên, vừa hàm xúc ý nghĩa như bài này.
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 3
Từ thuở nằm nôi mỗi người Việt chúng ta đều được nghe những lời ru ngọt ngào và đầy ý nghĩa của bà của mẹ. Những lời ru ấy là những bài ca dao không chỉ có ý nghĩa mà nó còn là chứa cái hồn, cái hơi thở Việt Nam. Bài ca dao: “Người ta đi cấy lấy công/…/Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng” là một bài ca dao điển hình như thế.
Bằng những câu lục bát vần luật nhân dân ta đã mang đến một bài ca dao không những giàu nhạc điệu mà còn giàu ý nghĩa:
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Hai câu ca dao đầu như lời giãi bày của tác giả dân gian. Người ta ở đây để chỉ một cách bâng quơ những người đi cấy chỉ để lấy công. Cấy lấy công tức là cấy cho xong, cấy cho có cấy chứ không để ý chăm sóc gì. Cái “tôi” ở đây trong hoàn cảnh này không phải là cái “tôi” cá nhân mà là cái tôi của nhân dân Việt. Nó được mở rộng nghĩa. Nhân dân ta đi cấy còn trông nhiều bề, đó là những bề gì?
Trông trời trông đất trông mây
Trông mưa trông nắng trông ngày trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên bể lặng mới yên tấm lòng
Điệp từ “trông” kết hợp với những hình ảnh thiên như “trời, đất, mây, mưa, nắng, ngày, đêm…” và thành ngữ “chân cứng đá mềm” nhấn mạnh được sự cần cù chăm chút của nhân dân ta trong công việc cấy lúa. Những hình ảnh thiên nhiên, thời gian thể hiện được sự chăm lo của người dân Việt Nam không quản nắng mưa ngày đêm. Khi nào cây lúa ăn sâu vào lòng đất, tự mình vươn lên không cần đến bàn tay của người nông dân nữa thì khi ấy người nông dân mới yên tấm lòng.
Bài thơ mở ra bằng cách so sánh giữa việc “người ta” và “tôi” đi cấy để rồi kết lại bằng một “tấm lòng”. Người nông dân Việt Nam ta luôn cần mẫn chăm chỉ trong công việc, không quản ngại nắng mưa hay thời gian đêm ngày.
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 4
Trong kho tàng ca dao, tục ngữ cha ông ta luôn phản ánh chân thực đời sống sản xuất của người lao động mang ý nghĩa đối với thế hệ mai sau. Một trong số đó phải kể đến bài sau đây:
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cây còn trông nhiều bề.
Trông trời, trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm,
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm, bể lặng mới yên tâm lòng.
Câu từ rất đơn giản, giản dị, mộc mạc, mang sự thật hiển nhiên gần gũi với công việc thực tế phải làm hàng ngày, những điều tự nhiên ấy lại chính là những cái lại tạo nên sự rung động sâu sắc trong lòng người đọc. Nỗi băn khoăn lo lắng trong công việc của người nông dân quá lớn, như đúc lại thành khối nặng nề đè lên đôi vai gầy của họ, khiến chúng ta không khỏi xót xa, thương cảm.
Nội dung bài ca dao thật đơn giản: người phụ nữ nông dân đi cấy lúa, chân ngập dưới bùn sâu mà lòng ngổn ngang trăm mối lo toan, luôn thầm cầu mong mưa thuận gió hòa để có được mùa lúa bội thu. Theo kinh nghiệm của ông cha ta từ xưa truyền lại “Công cấy là công bỏ, công làm cỏ là công ăn”.
Trong nghề nông, thường thì công việc cày bừa nặng nhọc dành cho đàn ông, còn việc nhổ mạ, cấy hái dành cho phụ nữ. Cho nên căn cứ vào giọng điệu, ta có thể đoán rằng nhân vật trữ tình đang bày tỏ nỗi niềm trong bài ca dao trên là một phụ nữ hay lam hay làm và rất có ý thức về công việc của mình. Trước hết là sự phân biệt rõ ràng giữa việc đi cấy của mình với những người thợ cấy khác:
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Đi cấy lấy công tức là đi cấy thuê. Cấy ít tiền ít, cấy nhiều tiền nhiều. Xong việc là phủi tay, chẳng ràng buộc trách nhiệm gì với chủ ruộng. Có vất vả cũng chỉ là vất vả tấm thân: Bán mặt cho đất, bán lưng cho giời, Đổi bát mồ hôi lấy bát cơm….
Còn mình thì đi cấy trên ruộng nhà. Đó là cơ sở để phân biệt giữa người làm thuê với người làm chủ. Vì thế mà sự trông mong, lo lắng nhiều bề cũng xuất phát từ đây. Tôi khác với người ta ở cách tính toán trăn trở, năm liệu bảy lo về công việc với một ý thức trách nhiệm cao và một vốn hiểu biết khá phong phú, toàn diện.
Người ta” và “tôi” hoàn toàn khác nhau về hoàn cảnh, chỉ giống nhau về công việc. Khi người ta không phải lo lắng gì khi cấy xong thì “tôi” lại phải “còn trông nhiều bề”. Việc cấy lúa đâu phải là việc một sớm một chiều, cấy xong rồi để đó. Mà ngược lại cấy xong còn phải đắn đo suy nghĩ xem thời tiết, thiên nhiên như thế nào, có thuận theo lòng người hay không. Từ “bề” được người xưa dùng rất đúng, rất hợp với hoàn cảnh. Đó chính là trăm nỗi lo, trăm nỗi buồn phiền của người nông dân sau khi cấy lúa xong.
Hai câu này gợi lên hình ảnh một người phụ nữ biết nghĩ chu đáo, biết phán xét, suy nghĩ cho những điều có thể xảy ra sau khi cấy xong. Đó chính là tầm nhìn của người nông dân, tầm nhìn sâu sẽ gắn với nỗi lo dài và triền miên.
Những câu ca dao sau đã khái quát đến nỗi lo, sự “trông” của người nông dân:
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Có thể thấy rằng ấn tượng khi đọc hai câu này lên chính là điệp từ “trông” được lặp đi lặp lại 7 lần chỉ trong hai câu thơ. Điệp từ này có tác dụng khẳng định và nhấn mạnh, đồng thời liệt kê những nỗi lo mà người nông dân đang phải bồn chồn, suy nghĩ. Sau mỗi từ “trông” sẽ gắn với một nỗi lo. Là lo trời, lo đất, lo mây, lo mưa, lo nắng, lo ngày, lo đêm. Những nỗi lo này cứ chồng chất, triền miên, kéo đến với nhau cùng một lúc. Chỉ mong sao cho thời tiết, cho đất trời có thể chiều theo lòng người, để cho vụ mùa có thể tươi tốt hơn. Có thể nói niềm mong ước bình dị này của người nông dân thật chân thật và đáng trân trọng.
Và nỗi lo của người nông dân như chững lại ở hai câu cuối:
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng
“Chân cứng đá mềm” là một thành ngữ chỉ sức mạnh, ý chỉ của con người. Dù cho khó khăn, vất vả, cực nhọc thì cũng sẽ cố gắng vượt qua. Dù phải đánh đổi, phải cực nhọc cũng sẽ quyết tâm trải qua. Đây là một ý chí thực sự đáng quý, đáng trân trọng biết bao.
Có thể thấy rằng quá trình làm ra hạt gạo không bao giờ là điều dễ dàng, đó là cả một quá trình gian nan, không chỉ phụ thuộc vào người làm mà còn phải phụ thuộc vào thiên nhiên thời tiết. Qua đây chúng ta càng thêm trân trọng tấm lòng và sự cần mẫn, chăm chỉ của người nông dân, trân quý hơn những hạt gạo mà họ đã làm ra.
Chúng ta quyết đem sức lực và tâm trí để xây dựng, gìn giữ đất nước, quyết tâm làm cho cuộc sống ngày càng no ấm, đầy đủ hơn. Nhưng chúng ta cũng sẽ không bao giờ để cuộc sống thiếu lời ca, tiếng hát, cũng như không thể thiếu không khí và nắng trời. Áo cơm, nụ cười, tiếng hát chẳng những là mục tiêu sống của mỗi con người mà còn là lẽ sống của chúng ta.
Cảm nghĩ về bài ca dao Người ta đi cấy lấy công – Bài mẫu 5
Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam có rất nhiều bài ca dao hay thể hiện nỗi lòng của người nông dân, thể hiện những tâm tư tình cảm của người lao động xưa. Ca dao tục ngữ chính là nơi bày tỏ những tâm tư, tình cảm, mong ước trong lòng của con người một cách thầm kín, chân thực nhất.
Mỗi bài ca dao đều thể hiện những ước mơ, nguyện vọng khác nhau, của con người về cuộc sống lao động, tình cảm:
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời trông đất trông mây
Trông mưa trông nắng trông ngày trông đêm
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng
Bài ca dao này thể hiện nỗi niềm của người nông dân khi mong cho thời tiết mưa thuận gió hòa, để cho công việc đồng áng, của người nông dân được thuận lợi, nhẹ nhàng hơn.
Mở đầu bài ca dao thể hiện việc so sánh giữa người nông dân với những người khác. “Người ta” chỉ những người đi làm thuê để kiếm thêm thu nhập cho mình. Họ làm việc xong nhận tiền công rồi đi về, không phải lo lắng trăn trở gì nhiều. Những người nông dân làm việc cho đồng ruộng nhà mình thì hoàn toàn khác.
Bởi sau khi cấy xong người chủ còn phải lo lắng về việc mưa nắng. Làm cho sao mưa thuận gió hòa để cây lúa lớn nhanh, xanh tốt, nếu không bao nhiêu công sức của người nông dân cho mùa vụ sẽ trở thành vô ích, đổ sông đổ biển.
Người ta đi cấy lấy công
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Hai câu thơ gợi lên cho người nghe về hình ảnh một người phụ nữ tháo vát, biết lo lắng chu đao trong ngoài, nhìn xa trông rộng. Khi đã cấy lúa xong xuôi không hề được nghỉ ngơi mà vẫn còn lo lắng nhiều bề.
Hai câu thơ gợi lên hình ảnh về người phụ nữ Việt Nam tần tảo chăm chỉ, thương chồng thương con quanh năm đầu tắt mặt tối lo hết việc lớn bé trong gia đình.
Trông trời, trông đất, trông mây
Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm
Điệp từ “Trông” được nhắc đi nhắc lại nhiều lần thể hiện sự mong mỏi, trông chờ, thể hiện sự lo lắng khắc khoải của người phụ nữ, người nông dân lao động.
Người nông dân chỉ biết phó mặc số phận của mình vào ông trời, bởi công việc của nhà nông phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết. Nếu mưa nhiều quá thì lúa sẽ ngập úng mà chết, nắng nhiều quá cũng hạn hán mà khô cằn không lớn được…Bão lụt thì làm cho cây lúa tơi bời, nghiêng ngả. Tất cả đều làm cho người nông dân cảm thấy lo lắng cho tương lai của mình.
Trông cho chân cứng đá mềm
Trời yên biển lặng mới yên tấm lòng
Trong hai câu ca dao cuối cùng này thể hiện ước mong của người nông dân mong cho mình khỏe mạnh, có sức mạnh để vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Rồi tiếp theo người nông dân mong muốn thời tiết thuận hòa để vụ mùa của người nông dân được bội thu, bõ công bao ngày vun trồng.
Thông qua bài ca dao này ta thấy rằng những người nông dân vô cùng cực nhọc khi làm ra những hạt gạo thơm dẻo. Họ đã phải đánh đổi rất nhiều mồ hôi công sức, tâm huyết của mình mới có những hạt cơm gạo thơm ngát.
Qua đây chúng ta thêm trân trọng người nông dân chăm chỉ làm việc, cần mẫn trong cuộc sống công việc của mình.
Bài lục bát Người ta đi cấy lấy công là một trong những bài ca dao đặc sắc viết về nỗi lòng của người dân cày Việt Nam ngày xưa. Họ có biết bao trông mong đợi chờ, có biết bao nỗi lo âm thầm, và còn có biết bao hy vọng chứa chan. Hãy lắng nghe tiếng hát của tôi:
Người ta đi cấy lấy công,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề
Trông trời trông đất, trông mây,
Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm.
Trông cho chăn cứng đá mềm,
Trời êm bể lặng mới yên tấm lòng.
Hai câu đầu bày tỏ một vị thế của “tôi” trong xóm làng, và nỗi lòng của tôi bấy lâu nay:
Người ta đi cấy lấy công, ,
Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề.
Người ta ở đây là ai? và tôi là ai trong nông thôn ngày xưa? Trong làng ngoài xã trước đây có năm thành phần: cố nông, bán nông, trung nông, phú nông và địa chủ. Cố nông không một tấc đất cắm dùi, quanh năm cày thuê cuốc mướn. Bần nông tuy có vài sào ruộng, nhưng vẫn thuộc lớp người vẫn phải bán mặt cho đất, bán lưng cho trời. Trung nông là lớp người đã có bát ăn bát để, đang vươn lên làm giàu… Phú nông, địa chủ có nhiều ruộng đất, trâu bò, tiền thóc…
Người ta ở đây là những cố nông, bần nông đi cấy thuê, làm công (tiền hoặc thóc) trong mùa vụ, để kiếm sống, đế tăng thu nhập, phòng đói tháng ba, tháng tám kỳ giáp hạt. Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề, câu ca nói lên vị thế và nỗi lòng của tôi. Tôi ở đây chỉ có thể là phụ nữ thuộc tầng lớp trung nông, rất cần cù và biết lo toan làm ăn. “Tôi nay đi cấy” trên ruộng đất của nhà tôi; đi cấy với tư thế làm chủ cơ nghiệp nhà mình,với ý thức biết lo toan “nhiều bề”. “Trông nhiều bề” là một cách nói thể hiện một nỗi lòng, một ý thức: trông mọi lúc mọi chốn, nhìn trước, nhìn sau, trông xa trông gần, để chủ động lo liệu sắp xếp việc đồng áng, việc nhà, trù liệu mọi khoản chi tiêu. Hai câu ca dao đầu cho thấy hình ảnh một người phụ nữ nông dân giỏi giang, căn cơ trong làm ăn.
Có nhà phê bình đã cho rằng: Hai từ “trông” và “bề” ở câu thứ hai thật là hàm súc, da nghĩa, và sử dụng đúng nơi đúng lúc. (Bình giảng ca dao – Hoàng Tiến Tựu).
Hai câu tiếp theo nói lên cách trông, hướng về bảy đối tượng trong không gian và thời gian. Nhịp 2 đều đặn của câu ca như tiếng thở, mạch suy nghĩ cửa một người tần tảo biết sớm lo toan:
Trông trời /trông đất / trông mây /
Trông mưa / trông gió / trông ngày / trông đêm.
Cũng là chữ trông nhưng ở đây có ý nghĩa và sắc thái không giống nhau. Năm chữ trông ở trước: trông trời, trông đất, trông mây, trông mưa, trông gió có nghĩa là quan sát, theo dõi, trông nhìn trời, đất, lúa má ruộng đồng, sự biến đổi của thời tiết để chủ động tát nước chống hạn, tháo nước chống úng, bón phân, bắt sâu, làm cỏ… Chữ trông ở cuối câu thứ tư: trông ngày, trông đêm mang hàm nghĩa là phấp phỏng lo lắng, đợi chờ, trông mong, hy vọng. Nỗi lòng ấy diễn ra triền miên, liên tục suốt ngày đêm. Nhà nông xưa, nay có biết bao nỗi lo lắng, bao điều ngóng trông…
Hai câu cuối là lời cầu mong rất chân thành, thánh thiện. Chữ trông nói lên nỗi cầu mong, niềm hy vọng:
Trông cho chân cứng đá mềm,
Trời êm bể lặng, mới yên tấm lòng.
Thành ngữ chân cứng đá mềm nói lên sức khoẻ, sự dẻo dai chiến thắng mọi thử thách khó khàn, nguy hiểm. Trời êm bể lặng cũng là một thành ngữ, trong văn cảnh này có hai ý nghĩa: trông mong mưa thuận gió hoà, cầu mong được sống bình yên, tránh được mọi thiên tai, địch hoạ. Trong xã hội cũ, nhất là dưới thời phong kiến, mất mùa, dịch bệnh, loạn lạc, hạn hán, bão lũ xảy ra thường xuyên, qua đó, ta càng thấy sự cầu mong, hy vọng của người phụ nữ nông dân trong bài ca dao rất đáng được cảm thông và trân trọng. Tấm lòng đôn hậu, khát vọng mùa màng bội thu, sức khoẻ dồi dào, sống no ấm, yên vui, hạnh phúc ấy thật đẹp, chứa chan tình người.
Đăng bởi: Trường Tiểu Học Tiên Phương
Chuyên mục: Tài Liệu Học Tập
